ریواس (ریباس)

Rheum ribes

Rhubarb

Polygonaceae

(توجه: تمام تصاویر این
مطلب مربوط به گونه ی Rheum ribes نمی باشد.)

معرفی و گیاهشناسی
در ابتدا بایستی
به این نکته اشاره کنم که فقط گونه ی R.ribes بومی ایران است و
سایر گونه ها که در کشورهای اروپایی به میزان زیاد کشت می شوند، بومی ایران
نیستند. این مطلب (بخصوص قسمت کاشت، داشت و برداشت) منحصرا در مورد گونه ی
R.ribes نیست و بطور کلی در مورد گیاهان جنس Rheum است
که دارای شباهت های زیادی در موارد مختلف هستند. ریواس یکی از گیاهان
خانواده ی علف هفت بند است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و اطلاعات بسیار
محدودی در مورد این گیاه موجود می باشد. گیاهی است چندساله و ریزوم دار که
ارتفاع آن گاها تا یک متر نیز می رسد. برگ های آن پهن و به حالت رزت می
باشد که دارای دمبرگ های نسبتا طویلی هستند. گل های این گیاه بصورت گل آذین
خوشه ی مرکب در بالای ساقه ی گل دهنده اش دیده می شوند. میوه ی این گیاه
از نوع فندقه می باشد.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش
بطور
کلی جنس Rheum بومی مناطق کوهستانی آسیای مرکزی هستند و گیاهانی
مقاوم به سرما می باشند.
ریواس در نواحی کوهستانی شمال استان خراسان
رضوی (نیشابور)، اطراف کرمان، شرق بلوچستان، مناطق غربی و شمال غربی
کشورمان رویش دارد. ریواس در منطقه ی نیشابور بصورت گسترده مورد بهره
برداری قرار می گیرد بطوریکه ریواس نیشابور بسیار معروف است.

کاشت، داشت و برداشت
ریواس در
کشورمان کشت و کار نمی شود و هنوز مانند سایر کشورها به عنوان یک سبزی
دارویی مطرح نیست. گونه های دیگر مانند Rheum palmatum و Rheum rhabarbarum  در سایر کشورها مورد کشت
قرار می گیرند. تکثیر این گیاه معمولا توسط ریزوم صورت می گیرد. ریواس ها
گیاهانی هستند که نیاز زیادی به عنصر پتاسیم دارند و این استفاده از کودهای
پتاسه در کشت این گیاهان دارای اهمیت ویژه ای است.

دمبرگ های این گیاه مورد برداشت قرار
می گیرند.

فرآوری
دمبرگ های ریواس دارای
ترکیباتی چون تانن، آنتراکینون، اسید های آلی ، عناصر معدنی (بخصوص آهن و
پتاسیم) و ویتامین های C و B می باشد.

خواص درمانی و کاربردها
عموما
این گیاه دارای خاصیت مسهل و اشتها آور است. از این گیاه در صنایع
مرباسازی، شیرینی پزی و شکلات سازی بصورت گسترده استفاده می گردد.
احتیاطات: مصرف بیش از حد ریواس سبب
کمبود کلسیم در بدن می گردد که این موضوع به دلیل تشکیل اکسالات کلسیم می
باشد. همچنین در اثر مصرف بیش از حد این گیاه مسمومیت هایی نیز مشاهده شده
است که به دلیل میزان بالای اسید اگزالیک و آنتراکینون آن است.